als dat

[Udo]

Ik schreef in een forum de volgende zin, die was als grappige opmerking bedoeld:

[Doe ik al vele jaren, ...]
Wat hadden we anders verwacht als dat ons Hans hier een heel slim jongetje is. (;-

Maar blijkbaar is er iets mis mee. Hoe moet het dus in correct Nederlands?

 

[Terwexel]

Bij anders hoort dan: wat hadden we anders verwacht dan dat.... Ons Hans wordt wel gezegd in Brabant (misschien ook elders) maar in standaard NL moet dit volgens mij zijn: onze. De zin is mij niet helemaal duidelijk. Hoort hier bij onze Hans? Dat kan. Maar als hier naar 'op dit forum' verwijst, is bijvoorbeeld 'het slimste jongetje (van de klas)' als vervolg duidelijker. Dan is er nog de vraag of is niet beter was / zou zijn kan zijn.

De constructie met ....dan dat.... is niet zo elegant.

Is "Wie heeft er ooit aan getwijfeld dat onze Hans hier het slimste jongetje is" een weergave van je bedoeling?

 

[Udo]

Dank je wel vor je uitgebreid antwoord. Bij ons Hans heb ik al getwijfeld, ik blijf dan liever bij het standaard Nederlands. Dat geldt ook voor dan en als, hoewel dat althans voor de vergelijkende trap omstreden is. Want je zal voor alles altijd een streek kunnen vinden waar het precies op die manier wordt gezegd.
Ik koos voor de verleden tijd (hadden) om een conditionalis uit te drukken, in plaats van Wat zouden we anders hebben verwacht. Of moet dan ook de twede zin dezelfde vorm hebben (dat hij zou zijn of dat hij was)?

 

[Terwexel]

De vraag is of is in "wie had gedacht dat hij zo slim is" mogelijk is. Waarschijnlijk wel, maar spontaan zou ik hier was / zou zijn gebruiken. Misschien is er een regel voor?

 

[bibibiben]

De constructie met ....dan dat.... is niet zo elegant.

Geen taalautoriteit zou dan dat als niet elegant willen aanmerken. Dit is dus een volstrekt normaal Nederlandse zin:

Wat hadden we anders verwacht dan dat Hans hier een heel slim jongetje is?

Met ons voor eigennaam Hans gaat de zin nogal zuidelijk klinken. Vooral in Noord-Brabant is dit een geliefde variant. Ik ga ervan uit dat veel Belgen er ook wel gecharmeerd van zijn, maar zeker weten doe ik dat niet.

In de bijzin kan is door was vervangen worden, maar dat is niet verplicht:

Wat hadden we anders verwacht dan dat ons Hans hier een heel slim jongetje is?
Wat hadden we anders verwacht dan dat ons Hans hier een heel slim jongetje was?

Gebruik van de tegenwoordige tijd in de bijzin benadrukt dat Hans op het moment van spreken nog als slim moet worden beschouwd. Gebruik van de verleden tijd in de bijzin biedt ruimte voor twee interpretaties:

1. Wat hadden we anders verwacht: Hans is een heel slim jongetje.

2. Wat hadden we anders verwacht: Hans was een heel slim jongetje.

Zie ook http://ans.ruhosting.nl/e-ans/02/04/08/11/body.html.

 

[Peterdg]

Met ons voor eigennaam Hans gaat de zin nogal zuidelijk klinken. Vooral in Noord-Brabant is dit een geliefde variant. Ik ga ervan uit dat veel Belgen er ook wel gecharmeerd van zijn, ...

Nee, toch niet. In België, ten minste voor wat betreft mijn ideolect (bestaat dit woord wel in het Nederlands?), kan "ons" niet vóór een mannelijke naam, wel voor een vrouwelijke (of een verkleinwoord van een naam: bv. "ons Tijltje", maar wel "onze Tijl").