Dialecten: naamvalverlies bij voornaamwoorden

[Red Arrow]

In de Brabantse dialecten is het verschil tussen "hij" en "hem" enkel duidelijk aan het begin (het eerste woord) van een zin. In de rest van een zin zeg je steevast "hem".

Ik heb hem nog nooit gezien. (lijdend voorwerp)
Hem heb ik nog nooit gezien. (lijdend voorwerp)
Hij gaat iedere ochtend met plezier naar de bakker. (onderwerp)
Iedere ochtend gaat (h)em met plezier naar de bakker. (onderwerp)

De h valt typisch weg in Vlaams Brabant en het westen van Antwerpen.

In het West-Vlaams zegt men soms ik/ek in plaats van mij. ("Is 't tegen ik?")
In Nederland zegt men soms hun in plaats van zij.
In het Afrikaans bestaat het woord wij/wy niet meer en zeg je standaard ons.

Zijn er andere voorbeelden?

 

[matakoweg]

Hun als onderwerp is in de spreektaal vrij gewoon in Nederland.
Men ergert zich er wel vaak aan. Zo was er jaren geleden een medestudent die zich erg kon opwinden over het gebruik van ' hun' als onderwerp. Ik voorspelde hem dat ik hem binnen een week drie keer zou betrappen op dit gebruik. En dat gebeurde ook.

Volgens mij is 'ons' ook onderwerp in de Zeeuwse dialecten.
Het gebruik van (h)em als onderwerp vind ik erg vreemd klinken, het viel me bij de tv-serie Witse ook altijd op.

 

[ThomasK]

Hem als onderwerp: is dat niet vooral in Brabant het geval? Ik denk dat ik het in West- of Oost-Vlaanderen niet hoor...

 

[Red Arrow]

Hem als onderwerp: is dat niet vooral in Brabant het geval? Ik denk dat ik het in West- of Oost-Vlaanderen niet hoor...

Dat zei ik toch?

 

[ThomasK]

Miljààr, inderdaad, al in je eerste woorden... Tja, ik lees soms te snel, sorry...

 

[marrish]

Zijn er andere voorbeelden?

In het Antwerps en waarschijnlijk nog andere dialecten klinkt het zo: als het lijdend voorwerp aan het begin van de zin komt te staan wordt de derde persoon mv. (h)un:

Standaardtaal:
De Rolling Stones? Ik heb ze/hen nog nooit gezien.
De Rolling Stones? Hen heb ik nog nooit gezien.

Dialect:
De Rolling Stones? Ik heb hen; hun/ ze nog nooit gezien.
De Rolling Stones? Hun heb ik nog nooit gezien.

Maar wat gebeurt er in de zin "Het zijn zij alweer!'"?

In dialect wordt die,

''Zun zen'et weral!''

Wat vind je van deze twee voorbeelden?

 

[Red Arrow]

Die wordt zoveel gebruikt dat ik er zelfs niet aan dacht! Volgens mij in heel Nederland en Vlaanderen.

 

[ThomasK]

In het Antwerps en waarschijnlijk nog andere dialecten klinkt het zo: als het lijdend voorwerp aan het begin van de zin komt te staan wordt de derde persoon mv. (h)un:

Standaardtaal:
(a) De Rolling Stones? Ik heb ze/hen nog nooit gezien.
(b) De Rolling Stones? Hen heb ik nog nooit gezien.

Dialect:
(c) De Rolling Stones? Ik heb hen; hun/ ze nog nooit gezien.
(d)De Rolling Stones? Hun heb ik nog nooit gezien.

Maar wat gebeurt er in de zin "Het zijn zij alweer!'"?

In dialect wordt die,

''Zun zen'et weral!''

Wat vind je van deze twee voorbeelden?

INteressante overweging. maar geldt voor het Antwerps, vermoed ik...
Zin (d) zie ik mij in het dialect niet produceren, een pronomen vooropzetten lijkt mij zeker voor de 3° persoon niet danig evident, zelfs niet in het dialect ("ze" lijkt mij trouwens de enige mogelijkheid, "zunder" is vooral een subjectpronoun en ''(h)under" is mogelijks object pronomen, maar vooropzetten? In (c) zouden wij wel "under" kunnen gebruiken naast ze". Volgens mij is "ze" minder beklemtoond, mogelijk nieuwer...