Het is niet een kwestie van niet nadenken. Het gaat hier om een fonotactische beperking die kenmerkend is voor het Nederlands (en ook bijvoorbeeld voor het Duits en het Russisch): stemhebbende obstruenten zijn in woordfinale positie stemloos. Woorden als quiz en jazz verliezen dus de z-uitspraak. Wie deze uitspraak toch behoudt, klinkt in elk geval in Nederland behoorlijk geaffecteerd. Het druist te veel in tegen het Nederlandse taaleigen. Eén concessie wordt er nog wel gedaan in een woord als jazz: de klinker wordt verlengd. In quiz (ook wel als 'kwis' geschreven) is door verregaande inburgering ook de klinkerverlenging al vaarwel gezegd.
In Vlaanderen heeft men de neiging om woorden stemhebbend te eindigen als het volgende woord stemhebbend begint.
Ik lees toch nooit. [le:s]
Ik lees dit boek. [le:z]
Toch niet weer, he! [tɔx]
Toch doe ik niet mee. [tɔɣ]
Iets soortgelijks gebeurt in het Hongaars en het Bulgaars.
Maar geïsoleerd eindigen woorden altijd stemloos, tenzij eventueel Engelse of Franse leenwoorden.
Het woord quiz klinkt voor mij niet meer als een vreemd woord, dus ik zeg [kβ̞ɪs].
Als jazz voor mij niet als een leenwoord zou aanvoelen, dan zou ik het nog steeds niet uitspreken als [dʒɛs] maar als [ʒɛs]. Idem voor woorden met ch.
In het noorden van het Nederlands taalgebied klinkt [ɛ] meer gesloten dan in het zuiden, waar [ɛ] soms zo open klinkt dat deze als [æ] gaat klinken. En dus benadert de Vlaamse uitspraak van de klinker in
jazz de Engelse uitspraak beter. De keerzijde is dat daar waar Engelstaligen een echte [ɛ] verwachten, de Vlaming weer wat harder zijn best zal moeten doen dan de Nederlander. In het Engelse leenwoord
pallet hebben de Vlamingen dus een betere uitgangspositie, maar in het (minder vaak gebruikte) Engelse leenwoord
pellet de Nederlanders.
Er zijn Limburgers met de [æ]-klank, en volgens Hans ook West-Vlamingen, maar de meeste Vlamingen zeggen gewoon [ɛ]
Oei, is er iemand dood?
Er is een probleem met de Engels u-klank zoals in but, buzz en dull. Het zijn namelijk meerdere klanken. Amerikanen spreken het meestal uit als een doffe e [ə]. Dit is ook hoe ik het uitspreek in het Nederlands. In het Verenigd Koninkrijk zegt men [ɐ]. Dat klinkt zoals de laatste klank in het Duitse woord 'bess
er' of het Brits Engelse woord 'bett
er'.
De Ieren spreken het uit zoals de Franse o in 'adore' [ɞ].
Die u-klank wordt dus vaak geschreven als [ʌ], maar wordt nooit zo uitgesproken. Net als in het Frans 'adore' wordt geschreven als [adɔʁ], maar [ɔ] is de klank in het Nederlandse woord 'por'. Rijmt 'adore' op 'por'? Nee. Ook niet als je 'por' trager uitspreekt.
Het is blijkbaar doodnormaal om het verkeerde IPA-symbool te gebruiken. Nog een voorbeeld: de Engelsen schrijven graag [e] in plaats van [ɛ], maar de korte [e] lijkt me typisch voor Fins en Ests. Nog nooit een Brit 'debt' horen uitspreken als [det].
In Vlaanderen zit de korte u in het gebied van [ʉ ʏ ʊ̈ ɵ]. Veel variatie. De Nederlandse korte u is volgens mij [ø̞], zoals de Hongaarse ö / ő.
