Woorden die het ene betekenen en het tegendeel

[ThomasK]

This is very interesting, but your translation shows how one meaning leads to the other by 'perversion' of that same meaning.

We sometimes love being led (costs/ takes less energy), but there is quite a difference between leiden/ to lead (ducere) and verleiden (seduction). Everyone seems to love seduction, but strictly speaking one of the parties loses his/her freedom. Opvangen/to catch while falling is great, but gevangen zijn/ being caught (imprisoned in Dutch) is not that much fun… There is a thin line between two meanings only. As in some cases: someone thinks s/he loves someone, but that person may feel imprisoned, un-free, etc.

 

[eno2]

Nog even over verrukt:
<Ben je verrukt?>

Wat betekent dat?
Volgens mij betekent dat: ben je gek?

Als ik gelijk heb, dan ligt dat wel ver af van verrukt= opgetogen, dolblij...

 

[ThomasK]

Ik denk dat er een beetje interferentie is met het Duits: "verrückt" is inderdaad "gek" in het Duits... Bij ons gaat het niet zo ver. Toch?

 

[eno2]

Laten

la·ten (liet, heeft gelaten)niet doen; = nalaten: ik kan het roken niet laten
maken dat iets gebeurt: ik heb hem laten komen

Dat laatste betekent dus: doen. Ik heb hem doen komen

Gratis woordenboek

 

[eno2]

Botsend woordgebruik van stijgen en dalen met een controniem tintje:

Uitstijgen is contra-intuïtief in het geval van auto's, treinen en dergelijke. Als je instijgt is dat normaal naar boven. UItstijgen heeft al niets meer met stijgen te maken, het is het tegendeel: dalen. Hetzelfde in het Duits. Wir steigen aus dem Auto.

Afstijgen van een paard is ook al niet stijgen maar dalen.
vom Pferd absteigen, van het paard afstijgen.

Het rare is dat de Duitsers van een berg afstijgen
absteigen (im Gebirge)
en wij wel degelijk en semantisch heel correct van een berg afdalen en niet afstijgen.

 

[eno2]

Ik hoor nu van de Duitsers dat 'steigen' etymologisch niet verbonden is aan 'omhoog', maar een beweging in alle richtingen aangeeft.
En dat dit nog steeds zo is.

Afdalen in het dal is: <Ins Tal steigen>
Heel raar.

 

[Peterdg]

Ik hoor nu van de Duitsers dat 'steigen' etymologisch niet verbonden is aan 'omhoog', maar een beweging in alle richtingen aangeeft.
En dat dit nog steeds zo is.

Blijkbaar was dat in het Oud-Nederlands ook zo. In het Nederlands heeft het woord "stijgen" de nuance "naar omhoog" gekregen wat in het Duits dus blijkbaar niet gebeurd is. Zie hier verschillende etymologische verklaringen.

 

[eno2]

T.Pluim <later met de bijgedachte omhoog gaan. >

Er is dus een Oud- Griekse afkomst: <Verwant met: Grieks steíkhein ‘gaan, lopen’, >
Anderzijds ook <, grieks steichein [stijgen]>

 

[Leritu]

Wat ik altijd grappig vind, is dat het Duitse woord klettern klimmen betekent, terwijl het Nederlandse woord kletteren juist (hard) omlaag vallen betekent.

 

[eno2]

Ik weet niet wat DVD zeg maar voor mij heeft kletteren altijd met geluid te maken.
Zelfs bij vallen. 'Met veel lawaai vallen' (encyclo)

 

[eno2]

Wat ik altijd grappig vind, is dat het Duitse woord klettern klimmen betekent, terwijl het Nederlandse woord kletteren juist (hard) omlaag vallen betekent.

Er zijn niet veel dingen die omhoog vallen. Parvenu's natuurlijk wel.

 

[Red Arrow]

Het is weer koekenbak.
1. Er is weer ruzie.
2. De ruzie is voorbij.

Staat zo in de Van Dale (België, informeel).

Ik dacht altijd dat "vree" (Oost-Vlaams voor "zeer") van het woord "vrij" kwam.

 

[Peterdg]

Ik dacht altijd dat "vree" (Oost-Vlaams voor "zeer") van het woord "vrij" kwam.

Ik weet niet echt waar deze opmerking vandaan komt (is er hierover in een vroegere post al gesproken?), maar ik denk dat het van "wreed" komt. (In mijn variant van het Oost-Vlaams is het "vrië(d)").

 

[Red Arrow]

Ja, het ging over een eerder bericht. In Vlaanderen klinkt wr- en vr- hetzelfde, dus ja.

Rond Leuven hoor je ook wel eens bijvoorbeeld: "Amai, da's wrieëd vervejlend." Ik had nooit de link gelegd met het Oost-Vlaamse "vree".

 

[ThomasK]

Bijna zeker "wreed". Veel versterkende adverbia (intensifiers) zijn pejoratief: vreselijk mooi, verschrikkelijk mooi, … In heel veel talen trouwens... Negatief lijkt krachtiger: marked...

 

[eno2]

Wat jammer dat ik het West- Vlaamse 'wreed' (=erg) niet kan fonetiseren. Transcriptie, iemand?

 

[ThomasK]

In mijn ogen, pardon, oren, klinkt het als /wrie/, maar de klank lijkt me qua opening tussen [i:] en [e.] te zitten, meer naar /ee/ toe... De subtiliteit kan ik fonetisch niet aangeven, helaas...

 

[eno2]

Het is een rare tweeklank die elders niet bestaat....

Ik weet niet echt waar deze opmerking vandaan komt (is er hierover in een vroegere post al gesproken?), maar ik denk dat het van "wreed" komt. (In mijn variant van het Oost-Vlaams is het "vrië(d)").

Iets in die richting, hoe je dan ook geacht bent vrië(d) uit te spreken...

Vriejed, maar snel...

 

[ThomasK]

Bij ons is het geen tweeklank of diftong, hoor, no way. Wel een gerekte /ie/ of zo...

 

[eno2]

Nou ja, technisch weet ik er niets van, maar een gerekte ie is het niet.

 

[ThomasK]

Tja, tussen /ie/ en /ee/, volgens mij... Kom jij uit de buurt?

 

[eno2]

Zeker. Izegem.

Ge moet dat horen. Ik zal eens een audio zetten.

Vocaroo | Online voice recorder

Werkt het?

 

[Red Arrow]

Ik denk dat het [vre̝ɪt] is.

Uitleg over het symbool ˔

Spoiler

Bij [ a ] raakt je tong je tanden, zijn je lippen niet getuit, komt er geen lucht uit je neus (niet nasaal) en is je mond wijd open (zoals bij de tandarts).
Bij [ i ] is je mond bijna helemaal toe. Voor de rest is het dezelfde klinker.
Je kan zo een klinkerrijtje maken: [a æ ɛ e i]. Bij elke klinker gaat je mond een beetje meer toe.

Soms is dit niet gedetailleerd genoeg. Soms zit een klinker tussen twee andere. Gebruik dan het symbool ˔
Dan krijg je een langer klinkerrijtje, nu met 5 extra klinkers: [a a̝ æ æ̝ ɛ ɛ̝ e e̝ i]

Verwar dit niet met het gespiegelde symbool ˕
˔ betekent: meer toe (Engels: raised)
˕ betekent: meer open (Engels: lowered)
[e̝] en [i̞] zijn dus andere notaties voor dezelfde klank tussen [ e ] en [ i ].

 

[ThomasK]

Het werkt! Ik betwijfel dat Red Arrows versie de juiste is, maar zoals jij het uitspreekt, lijkt het ergens op een diftong ;-) Voor mij lijkt de beginklank een echte [i:], maar dan met een heel onopvallende tweede [e] (als in "leg"). Maar is het een diftong. Wij spreken het anders uit (ik kom uit Tiegem, de interfluviale dialectzone tussen West- en Oost-Vlaams), maar de beginklank lijkt mij dezelfde. Is er geen echte foneticus in de zaal???

 

[Red Arrow]

Is er geen echte foneticus in de zaal???

Ik denk het niet. Je kan het eventueel vragen in een ander forum.

Ik lig al lang in de knoop over de ui-klank in Geel. [ɒə] ofzo?
Geels is sowieso een beetje speciaal. De korte e klinkt er als [e] in plaats van [ɛ]. Dus bed en beet klinkt hetzelfde, maar beet is wat langer.

 

[ThomasK]

Dit heet ook eniantonymie, pardon, enantiosemie, heb ik net gelezen...

 

[ThomasK]

Net ook ontdekt: enantiosemie, en het beste woord voor mij : autantonyms/ autantoniemen...

 

[Red Arrow]

Geducht:

Geducht
1) Aanmerkelijk 2) Angstwekkend 3) Bedroevend 4) Behoorlijk 5) Braaf 6) Danig 7) Dapper 8) Deerlijk 9) Degelijk 10) Deugdelijk 11) Eerlijk 12) Fiks 13) Flink 14) Formidabel 15) Gevaarlijk 16) Gevreesd 17) Geweldig 18) Intensief 19) Inter 20) Jammerlijk 21) Krachtig 22) Ontzaglijk 23) Ontzagwekkend 24) Redoutabel

Jammerlijk en geweldig is het omgekeerde. Flink/braaf en gevaarlijk ook.

Dit woord betekent letterlijk alles

 

[ThomasK]

Goeie, Red Arrow. En ik dacht ook in die richting. (Zodra woorden acht betekenissen hebben, komen mijn stekels al recht te staan...)

Maar... Ik zou toch ietwat nuanceren - en wel op deze manier: "vrezen" en al wat daarop lijkt is IMHO de basisbetekenis van duchten annex geducht, al is het misschien eerst "denken", maar (b) zulke negatieve termen zijn ook relatief krachtig, of staan voor kracht en dan krijg je al die betekenissen... Kun je volgen?

 

[Red Arrow]

Gepluimd

Een kip is "gepluimd" wanneer de veren verwijderd zijn. Maar dieren zijn ook "gepluimd" wanneer ze veren hebben. Eigenlijk is dus elke kip gepluimd, ongeacht of ze veren heeft of niet